Ik ben er zeker van dat je dit herkent! Je kijkt naar het nieuws of volgt andere media, al is het maar enkel het weerbericht, en je hebt het gevoel dat de wereld massaal de foute kant op evolueert. Het kan geen zinnig mens onberoerd laten. Wanneer je dan bedenkt wat er nodig om het tij te keren, zakt de moed je in je schoenen want tegenover zoveel “anonieme” krachten (de golfstroom, nationalistische tendensen, protectionistische economieën, het opnieuw escaleren van de wapenwedloop, de strijd om drinkbaar water, de massale vervuiling van oceanen, de groeiende kloof tussen arm en rijk,…) lijkt geen enkele ondernemende ziel opgewassen! En blijf dan maar eens in de flow, dat lijkt dan enkel te lukken met onze kop in het zand. Elegant en betrouwbaar is anders :-). Hoe zinvol met al deze emoties omgaan en bovendien nog zinvol je leven te leven, het is een vraag die me oprecht vaak bezig houdt. Ook, en misschien nog meer, als ik even op verlof ga en de schoonheid en rijkdom van natuur en cultuur mijn hart verder open zetten.
Schier toevallig belandden de twee boeken van op de foto samen in mijn reiskoffer. Ze leken niets met elkaar vandoen te hebben, tot ik ze beiden na elkaar las. Waar het boek van Philipp Blom helder en ook zeer beklemmend het probleem van de klimaatverandering en haar oorzaken schetst, geeft het boek over de toekomstvisie van de Dalai Lama opnieuw zuurstof om je er een weg uit te banen. Blom liet me als het ware verweesd, met veel schuldgevoel en weinig perspectief achter, de wijsheid van de Dalai Lama gaf me weer inzicht in wat ik als kleine mens aan verantwoordelijkheid kan vormgeven.
Paul Verhaeghe, niet een van de minsten onder ons, laat op de achterflap van WAT OP HET SPEL STAAT noteren: “Philippe Blom beschrijft de maatschappelijke, ecologische en politieke gevolgen van de klimaatveranderingen op zo’n genuanceerde manier dat er geen ontkomen is aan zijn conclusie. Wat staat er op het spel? Alles.” En daar zit het hem nu voor mij. Als alles op het spel staat, en daar ben ik samen met hem van overtuigd, dan hebben we nood aan perspectieven die ons bewegen. Het moeilijke aan dit boek vind ik niet de inhoud, want die kan ik volgen en begrijpen, zelfs de framing kan ik vatten. Het moeilijke voor mij is dat het lezen van dit boek mij cynisch, machteloos en vleugellam maakt. Na het lezen verandert mijn blik op zo’n manier dat ik niet meer helder krijg wat voor zin mijn eigen bijdrage aan de wereld kan zijn buiten ze nog meer bevuilen en belasten door te consumeren. Want er is geen ontsnappen aan.
Nog voor ik het boek over de visie van de Dalai Lama las, had ik al de opmerking dat Blom zich in zijn analyse zeer sterk laat leiden door alles wat teloorgaat en daarbij geen aandacht heeft voor de veranderingen die ten goede verworven worden door de evolutie. Niet dat ik een naïeve optimist ben, integendeel. Ik wil gewoon recht doen aan een zo groot en meerzijdig mogelijk deel van de werkelijkheid, dat is mijn favoriete “framings” perspectief.
Terwijl Blom schetst hoe we vastlopen in de dynamieken van de combinatie van vestings- en marktdenken waarin de liberale waarden worden gewogen in een debat dat steeds meer lijkt te polariseren en waarbij het bouwen van muren het makkelijke antwoord is om de nationale en culturele waarden te vrijwaren, geeft de Dalai Lama aan hoe het streven naar geluk de verbindende factor kan zijn die de mensheid helpt om te transformeren naar een vorm van samenleven die duurzaam is voor alle betrokkenen. En toch, Blom eindigt met een licht hoopgevende noot op basis van zijn historisch inzicht: “De alchemie van het collectieve handelen maakt het onmogelijke steeds weer mogelijk, indien er voldoende mensen zijn die overtuigd en vastberaden genoeg zijn om zich ervoor in te zetten.” p. 213. Maar wat doe je dan met de onvergetelijke veelsoortigheid van de massa, want deze laat zich niet zomaar in één, twee, drie bewegen tot groot collectief handelen?
En hier komt de visie van de Dalai Lama met een antwoord dat fundamenteel recht doet aan de hyperdiversiteit en niet gestoeld is op het vormen van een nieuwe grote gemeenschappelijke identiteit (hetzij dan dat we allemaal bewoners zijn van dezelfde aarde). Hij roept ons op om massaal in te zetten op de jongeren van vandaag. De oorzaken van de problemen liggen weliswaar bij de oudere generaties maar die hebben niet de sleutel voor de oplossing. Dat zijn misschien zelfs meer de generaties die klagen en niets doen omdat ze een gebrek hebben aan bewustzijn en visie hier rond. Het dringt niet echt tot hen door…
Als we iets willen doen aan de dreiging die we ervaren rondom ons, hebben we volgens de Dalai Lama in de eerste plaats verantwoordelijkheid te nemen voor onze gedachten en emoties!!! (Verrassing 1) Hij moedigt iedereen aan om bij te dragen aan het verminderen van de macht van destructieve emoties en te werken aan een positieve manier van zijn. Van daaruit komen we tot de ontwikkeling en uitvoering van fundamentele menselijke waarden, een soort universele ethiek van mededogen. Die ethiek van mededogen is geen praktische vertaling van een religie of ideologie maar een wereldbeschouwing gebaseerd op empirische wetenschap!!! (Verrassing 2) Hij heeft het letterlijk over een wetenschap van mededogen. Hij laat hierbij zien hoe élke kleine beweging van waarde is, zelfs het licht uit doen als je een kamer verlaat én hoe mededogen niet enkel een zaak is van he hart maar ook van het handelen. “Als je iets ziet dat niet deugt, als je je bezorgd maakt over het welzijn van mensen, neem dan verantwoordelijkheid en handel vanuit dat enthousiasme,” zegt hij. “Als je onverschillig blijft, gebeurt er niets.”
Het lezen van beide boeken bracht me terug bij een citaat van Antonio Gramsci:
"Pessimism because of intelligence, optimism because of will"
Vanuit die wil en het enthousiasme heb ik dit artikeltje geschreven, om jullie deelgenoot te maken.
Vanuit dit enthousiasme werk ik aan het ontwikkelen van eigen leiderschap en veerkracht bij mensen, omdat mentaal-emotionele hygiëne cruciaal zijn voor een gelukkig en vreedzaam leven.
Vanuit dit enthousiasme richt ik mij op de ondersteuning van koppels die samen ondernemen. Omdat ik geloof en uit eigen ervaring weet hoe zij een belangrijk persoonlijk en betrokken verhaal schrijven die de samenleving op mensenmaat houdt. Ik ga bij de bakker niet enkel voor een brood maar ook voor een glimlach en een babbel met de buren. Ze zorgen voor mijn maag én mijn hart.
Vanuit dit enthousiasme neem ik steeds vaker een korte douche in plaats van een bad en doe ik met plezier het licht uit en de deur toe wanneer ik een kamer verlaat.
Ik nodig je uit om enthousiast mee te doen. Misschien wil jij het ook wel delen? Deel het dan gewoon als reactie, zo draag je al actief bij :-)
Nog veel lees-, babbel- en doeplezier,
Veerle